Tết Hàn Thực là tết gì? Ý nghĩa tục ăn bánh trôi bánh chay vào ngày này

Vào ngày Tết Hàn thực 3/3 hàng năm, gia đình nào cũng tất bật chuẩn bị mâm cỗ cúng, mâm cỗ chay. Tuy nhiên, không phải ai cũng biết nguồn gốc và ý nghĩa của việc nghỉ Tết này. Hãy cùng Vzone chia sẻ về nguồn gốc và ý nghĩa của Tết Hàn thực nhé!

Đầu tiên Tết Hàn Thực là ngày nào?

Nguồn gốc của lễ hội ẩm thực Hán

Hàng năm cứ đến ngày 3 tháng 3 âm lịch, người Việt lại chuẩn bị những đĩa bánh trôi bánh chay chuẩn bị cho Tết Hàn Thực? Tết Hàn Thực là ngày nào?

Theo nghĩa Hán tự, “- Hán” nghĩa là lạnh, “食 – ẩm” nghĩa là ăn, “Tết Hán Thương” là ngày ăn đồ nguội. Phong tục này xuất phát từ một lịch sử cổ đại ở Trung Quốc vào thời mùa Xuân. Mùa thu (770-221 trước Công nguyên).

Chuyện kể rằng lúc bấy giờ vua Tấn Văn Công nước Tấn làm loạn, phải bỏ xứ đi lưu vong, nay đất Tề sẽ là đất Chu. Bên cạnh nhà vua có một nhà hiền triết tên là Giới Tử Thôi luôn hết mình phò tá, giúp đỡ và bày mưu tính kế.

Một ngày nọ, trên đường đi lánh nạn, lương thực hết sạch. Giới Tử Thôi phải lén xẻ thịt đùi để nấu cho vua. Sau khi vua Tấn Văn Công dùng bữa xong, mới biết được sự hy sinh này và vô cùng cảm kích.

Giới Tử Thôi theo vua mười chín năm, nằm giường nhiều lần, nếm mật nằm gai, khổ luyện mới thành nhân tài. Sau đó, Tấn Văn Công giành lại được ngôi vua, trở về với vua Tấn, sắc phong và phong tước cho những người có công khi mất, nhưng vô tình quên mất Giới Tử Thôi.

Giới Tử Thôi cũng không phàn nàn gì, cho rằng việc phò tá vua là trách nhiệm và nghĩa vụ của người hầu này, không phải để đổi lấy của cải, danh vọng. Sau này anh lặng lẽ trở về quê hương, đưa mẹ lên núi Diên Sơn ở ẩn, sống những tháng ngày thanh bình, êm ả.

Vua Tấn Văn Công sau đó nhớ lại nên sai người quay lại tìm Tử Thôi. Vốn là người không màng danh lợi, Giới Tử Thời nhất quyết không quay lại vì phần thưởng. Tấn Văn Công hạ lệnh đốt rừng buộc Tử Thôi phải ra mặt. Không ngờ Tử Thôi lại có ý nghĩ lung tung như vậy mà chịu chết cùng mẹ trong rừng.

Nhà vua thương cảm và ăn năn trước những việc làm của mình nên đã cho xây đền thờ Tử Thôi trên núi, đổi tên là núi Giới Sơn. Sau đó, nhà vua ra lệnh cho nhân dân không được đốt lửa trong ba ngày (từ ngày 3 đến ngày 5 tháng 3 âm lịch) và chỉ ăn đồ nguội để tỏ lòng thương nhớ.

Ý nghĩa của Tết Hàn thực

Hàng năm vào ngày 3 tháng 3, người dân Trung Quốc tổ chức lễ tưởng nhớ nhà hiền triết Giới Tử Thôi. Do lệnh cấm lửa, việc chào hàng cũng phải được chuẩn bị từ ngày hôm trước. Cái tên Tết Hàn Thực vì thế mà ra đời. Tưởng nhớ Giới Tử Thôi vì sự chân thành và chính trực.

2 Tết Hàn thực ở Việt Nam như thế nào?

Tết Hán Thục tuy xuất phát từ truyền thuyết của Trung Quốc và mang ý nghĩa tâm linh khác nhưng phong tục thờ cúng Hán Thục cũng có nhiều thay đổi phù hợp với văn hóa của người Việt.

Trên thực tế, trong tháng Ba của Việt Nam, Tết Hàn Thực được gộp chung với Tết Bánh trôi, Bánh chay, Tết ta thể hiện rõ nét những nét văn hóa, nếp sống độc đáo của người Việt. Ngược lại với lễ hội Hán Thục ở Trung Quốc, ở Việt Nam, người ta không đốt lửa, mọi thứ vẫn nấu nướng bình thường.

Tết Hán Thục tuy xuất phát từ truyền thuyết của Trung Quốc và mang ý nghĩa tâm linh khác nhưng phong tục thờ cúng Hán Thục cũng có nhiều thay đổi phù hợp với văn hóa của người Việt.

Trên thực tế, trong tháng Ba của Việt Nam, Tết Hàn Thực được ghép với Tết Bánh trôi, Bánh chay, Tết ta, thể hiện rõ nét những nét văn hóa, nếp sống độc đáo của người Việt. Ngược lại với lễ hội Hán Thục ở Trung Quốc, ở Việt Nam, người ta không đốt lửa, mọi thứ vẫn nấu nướng bình thường.

3 Tầm quan trọng của tục ăn bánh chay trong Tết Hàn Thực

Ngày 3/3 âm lịch, các gia đình Việt chuẩn bị bánh trôi, bánh chay để cúng Phật, tổ tiên và thậm chí nhiều nơi còn cúng thần linh để bày tỏ lòng thành với cội nguồn.

Bánh trôi, bánh chay của người Việt không giống của người Hoa nhưng lại mang nét đặc sắc riêng của ẩm thực Việt Nam. Người Việt còn quen gọi ngày Tết này bằng cái tên dân dã là Tết Bánh Trôi, bánh chay hơn là Tết Hàn Thực.

Việc sử dụng bánh trôi, bánh chay để thờ cúng mang nhiều ý nghĩa tốt đẹp, là sự kết tinh của văn hóa Việt Nam đậm đà tâm hồn và bản sắc của người Việt.

Cả hai loại bánh này đều được làm từ bột nếp thơm, là thành quả của sự vất vả dâng lên tổ tiên. Hình ảnh rõ nét nhất thể hiện nền văn minh lúa nước lâu đời của dân tộc Việt Nam cùng với các giống lúa khác. Các loại bánh truyền thống khác như Bánh Chưng, Bánh Thẻ, …

Đặc biệt, hình ảnh những chiếc bánh, giò chay trắng ngần, tròn trịa xếp cạnh nhau trên đĩa cũng gợi nhớ đến truyền thuyết “Mẹ Âu Cơ bọc trăm trứng”.

Bánh Trôi tượng trưng cho 50 quả trứng nở ra 50 người con theo Âu Cơ vào rừng. Bánh chay tượng trưng cho 50 quả trứng sẽ trở thành 50 người con theo Cha Lạc Long Quân xuống biển, mở mang bờ cõi, dựng đất, cho cuộc sống sung túc. Chính vì lẽ đó mà người Việt dùng hình ảnh bánh trôi, bánh chay để bày tỏ lòng thành. Họ tiếp nối truyền thống “Uống nước nhớ nguồn” và tưởng nhớ công ơn của ông bà, tổ tiên nhân dịp Tết Hàn Thực.

Dưới đây là hình ảnh các món bánh trôi, bánh chay mà người Việt kỳ công chuẩn bị để cúng trong ngày Tết Hàn Thực.

Ngoài màu trắng tinh khôi giản dị, nhiều gia đình hiện nay còn bày biện mâm cỗ chay ngũ sắc trông rất hấp dẫn để cúng tổ tiên.

Tết Hán Thực tuy có xuất xứ từ Trung Quốc nhưng đã được Việt hóa, gắn với nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt. Nhiều người con xa quê, xa quê vẫn duy trì truyền thống tốt đẹp này là làm bánh trôi, bánh chay cúng nơi đất khách quê người để gợi nhớ về quê hương bình dị, mộc mạc, thân thuộc.

Hy vọng bài viết này có thể chia sẻ thêm nhiều kiến ​​thức về Tết Hàn Thực cho mọi người!